Тақырыбы: «Windows операциялық жүйесі. Негізгі объектілер

Информатика» пәнін игеру бойынша әдістемелік нұсқама ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС № 1

Тақырыбы: «Windows операциялық жүйесі. Негізгі объектілер.

Сілтеуіш (Проводник) бағдарламасы»

Мақсаты:Операциялық жүйе,Windows операциялық жүйесі және оның негізгі объектілері (бума, файл) ұғымдарымен танысу, бумамен, файлдармен, «Сілтеуіш» бағдарламасымен жұмыс жасап үйрену.

Негізгі ұғымдар:

Операциялық жүйеқолданушымен сұхбат ұйымдастыруды, компьютердің аппараттық және бағдарламалық ресурстарын басқаруды және олардың өзара үйлесімді жұмыс жасауын қамтамасыз ететін бағдарламалар жиынтығы.

Windows –IBM PC платформалы компьютерлерге арналған алғашқы графикалық операциялық жүйелердің бірі. Мұндағы ең қарапайым және негізгі басқару құрылғылары болып тышқан және пернелік тақта есептеледі. Windows жүйесінің көмегімен компьютерді басқара отырып, шағын локальдық желінің қызметін ұйымдастыруға болады және мұнда Интернет желісімен кіріcтірілу мүмкіндігі де қарастырылған.

Файлдеп логикалық байланысқа ие сыртқы жадының мәліметтер немесе бағдарламалар жиынтығы орналасқан, өз алдына дербес аты бар атаулы бөлігін айтады. Құрылған файлға ат беріледі және ол файлдық жүйеге тіркеледі. Файлдың аты екі бөліктен тұрады: файлдың атауы және файлдың кеңейтілімі (типі), олар бір-бірінен нүкте арқылы ажыратылады.

Бума (папка, каталог) – бір дискіде орналасқан, белгілі бір қажеттілік бойынша бір топқа біріктірілген файлдар жиынтығын атау үшін қолданылатын Windows жүйесінің негізгі объектілерінің бірі. Мұндай қызмет атқаратын объектіні MS DOS жүйесінде каталог деп атаса, қазіргі Windows жүйесінде бума деп атайды. Бумада тағы да басқа бумалар, файлдар орналасуы мүмкін. Бумалардың қызметі — есте сақтау құрылғыларында сақталатын өте көп файлдардың арасынан қажет файлды тез іздеп тауып алу үшін, оларды белгілі бір ретпен бағынышты немесе сатылы иерархиялық құрылымда орналастыру.

Жарлық (Ярлык) —нақты бір объектіге апаратын жол (маршрут, путь) сақталатын, бір килобайт көлеміндегі шағын файл. Жарлықтар да қажет объектілерді жылдам тауып алу үшін қолданылады.

Windows операциялық жүйесі графикалық жүйе болғандықтан мұнда негізгі объектілерді, яғни бума мен файлды белгілеу үшін арнаулы белгі — таңбалар(значки) қолданылады. Файлдардың әрбір типіне сәйкес белгілері болады, сондай-ақ жарлықтардың да өзіне тән бағыттауышы (стрелкасы) бар белгісі болады.

Windows операциялық жүйесіндегі графикалық интерфейстің негізі – бұл жақсы ойлап табылған және өте тиімді жұмыс жасауға мүмкіндік беретін терезелер жүйесі. Терезені операциялық жүйедегі жұмысты басқару элементі деп те, объектілердің жұмыс аумағы деп те қарастыруға болады. Windows операциялық жүйесінде терезенің: қосымша терезесі, құжат терезесі, сұхбат терезесі және т. б. түрлері кездеседі.

Жұмыс үстелі (Рабочий стол) – Windows операциялық жүйесінің бумалары мен файлдары, жарлықтары және тағы да басқа жүйені басқару элементтері орналасатын жоғары деңгейдегі объектісі (немесе бума). Windows операциялық жүйесі іске қосылғанда бірден жұмыс үстелінің терезесі ашылады.

Тапсырмалар панелі (Панель задач) – жұмыс үстелінде орналасқан және қолданушының жасап жатқан тапсырмаларын уақытша қоя тұруына арналған Windows операциялық жүйесінің негізгі басқару элементтерінің бірі.

Файлдық жүйе –дискідегі файлдардың орналасуына және олармен жұмыс жасауды басқаруға жауап беретін операциялық жүйенің құрамдас бір бөлігі.

Файлдық жүйеде жасалатын әрекеттер:

ü файлдық жүйе бойынша іздеу

ü қосымшаларды іске қосу және құжаттарды ашу

ü бумалар мен файлдарды көшіру

ü бумалар мен файлдардың орынын ауыстыру

ü бумалар мен файлдарды өшіру

ü бумалар мен файлдардың атын өзгерту

ü жарлықтар құру

Сілтеуіш (Проводник)— файлдық жүйеден кез-келген объектіні іздеуге және олармен басқа да әрекеттерді орындауға арналған операциялық жүйенің қызметші бағдарламасы.

Алмасу буфері (Clipboard)—операциялық жүйе жұмысы кезінде қосымшалар мен құжаттар арасындағы мәлімет алмастыруды қамтамасыз етуге арналған жедел жадының арнаулы бөлігі.

Стандарт қосымшаларға Windows операциялық жүйесінің құрамындағы, қолданушыға ең қажет, қарапайым қызмет түрлерін (қарапайым мәтіндік құжат даярлау, суреттер салу, сақтау, баспаға шығару, математикалық қарапайым есептеулер жүргізу және т.б.) көрсететін келесі қосымшалар немесе бағдарламалар жатады:

1. Мәтіндік редактор WordPad

3. Графиктік редактор Paint

Тышқан құрылғысымен жасалатын әрекеттер:

ü екі рет шерту

ü оң жақ батырмасына шерту

ü жылжыту немесе тасымалдау (перетаскивание)

WINDOWS ОБЪЕКТІЛЕРІ

8 февраля 2014, 11:32 | 1 474 просмотра

Білімділік: Оқушыларды WINDOWS ортасының ерекшеліктерімен, жұмыс үстелі түсінігімен таныстыру, есептер тақтасын, «Пуск» батырмасын және басты менюді жұмыста қолдануға үйрету және «Маус» мони¬пуляторын меңгерту.

Дамытушылық: оқушылардың компьютерде жұмыс істеу қабілеттерін, логикалық — абстрак¬циясын дамыту.

Тәрбиелілік: оқушыларды тәрбиелілікке, ұқыптылыққа, тиянақтылыққа үйрету

Сабақ түрі: аралас сабақ

Әдіс — тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, сұрақ – жауап

Пәнаралық байланыс: шет тілі, сызу

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: компьютер, оқулық, жұмыс дәптері, электрон¬ды оқулық

2. Өткен материалды қайталау сұрақтары

3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

4. Тапсырмаларды орындау.

5. Сабақты бекіту.

6. Үйге тапсырма беру.

7. Оқушыларды бағалау.

Өткен материалды қайталау сұрақтары:

• Компьютердің құрамына кіретін негізгі құрылғыларды атаңдар.

• Монитор, жүйелік блок, пернетақта

• Ақпаратты енгізу — шығару құрылғыларын атаңдар.

•Жадтың сыртқы тасуыштарын сипаттаңдар.

• Мониторлардың түрлерін атаңдар.

• Принтердің түрлерін атаңдар, оларға си¬паттама беріңдер.

Жаңа тақырыпты түсіндіру

Windows — тың негізгі функциясы — осы орта үшін арнайы құрылған бағдарламалардың жұмысын басқару.

Windows — бұл компьютерлік технологияның жаңа деңгейі. Ол деректер¬мен жұмыс жасаудың объектілі — бағдарланған әдістемеге негізделген. Microsoft Windows’98 ортасының ерекшеліктері:

— пайдаланушының интерфейсін стандарт¬тау;

— көлемі ондаған Мбайт жедел жадты тиімді басқару;

— жаңа сыртқы құрылғыларды қиындықсыз қосу мүмкіндігі;

— бағдарламалардың функциясын инте¬грациялау, яғни басқа бағдарламалардың жасалған объектілерді нақты бағдарламада қолдану мүмкіндігі;

— көп мәселелік, яғни бірнеше қолданбаны қатар орындау және бір бағдарламадан екіншіге оңай ауысу мүмкіндігі;

— графикалық режімді басым қолдану;

— жергілікті желі және Internet желісінде жұмыс істеуді қолдаудың құрамдас құралдары;

— мультимедиамен (дыбыс және бейне) жұмыстың құрамдас құралдары;

— «Plug and Play» технологиясы (қосатын құрылғыларды автоматты баптау).

WINDOWS – графикалық операциялық жүйе, оның негізгі объектілері терезе мен белгішелер түрінде бейнеленеді.

WINDOWS — тің объектілері – терезе, жұмыс столы, шартбелгілер, жарлықтар, бумалар, тышқан, мәлімет алмастыру буфері.

WINDOWS ортасында жұмыс столының рөлін дисплей экраны орындайды. Онда жұмыс істейтін программалардың терезелері, құжаттардың жеке файлдары шарт белгілер түрінде орналасқан.

Шартбелгі – экран бетіндегі қысқаша жа¬зуы бар кішірейтілген графикалық бейне. Ол дисплей экранындағы программаны, терезені, функцияны, файлды т. б. бейнелеп тұруы мүмкін.

Жарлық – белгілі бір обьектімен тікелей қатынас жасауды іске асыратын командалық файл.

Қапшық – экранда каталогтарды және программалық топтарды белгілеу үшін қолданылады. Бума бұл объектілер қоймасы.

Тышқан тетігімен орындалатын ең негізгі операция – экран бетімен сілтеменің қозғалуы болып табылады.

Мәлімет алмастыру буфері — әртүрлі программалар немесе құжаттар арасын¬да мәліметтерді тасымалдап, олардың фрагменттерін бір — біріне ауыстырып отыру үшін қолданылатын жады бөлігі.

Есептер тақтасы – бұл кранның төменгі жағындағы жіңішке сұр жолақ. Есептер тақтасында «Пуск» батырмасы, іске қосылған бағдарламалардың аттары бар батырмалар орналасқан.

«Пуск» батырмасы – бұл батырманы басқаннан кейін жүйенің Бас менюі пайда бо¬лады. Бас меню жеті пункттен тұрады:

1. Ашылатын бағдарламалар тобы мен қосымшалардан тұратын тізім

2. Жуық арада ашылған құжаттардың 15 — тен аспайтын тізімі

7. Жұмысты аяқтау

Тышқан, мәтін, плоттер, принтер, сөз, байт, пиксель, архив,

жад, модификация, ұя, файл, терезе, мони¬тор, модем,

интернет, байт, антивирус.

Тапсырма №2 Берілген сызбадан артық терминдерді табу

Тапсырма №3 СинКаз бағдарламасы арқылы 2 модуль бойынша тапсырмалар орындау.

Сабақты бекіту сұрақтары:

• WINDOWS операциялық жүйесінің ерекшеліктері қандай?

• WINDOWS ОЖ қандай объектілер бар?

• Терезе дегеніміз не, қандай түрлері бар?

• Тышқанның атқаратын қызметі қандай?

• Мәлімет алмастыру буфері дегеніміз не?

• Жұмыс столының атқаратын қызметі

• Шартбелгі дегеніміз не?

• Жарлық дегеніміз не?

Сабақты қорытындылау. Activote құрылғысымен интерактивті тақтада тест тап¬сыру.

Activote құрылғысымен алынған тест қорытындысын талдап, мақтау қағазымен ма¬рапаттау.

. Windows – дің негізгі объектілеріне не жатады? 8 сынып

1. Windows — дің негізгі объектілеріне не жатады?

А) Бас меню, Басқару тақтасы, Менің компьютерім, Себет; Б) Қапшықтар, программалар, құжаттар, таңбашалар; В) Қапшықтар, Себет, Басқару тақтасы, программалар

2. Windows — дің арнайы объектілеріне не жатады?

А) Бас меню, Басқару тақтасы, Менің компьютерім, Себет; Б) Қапшықтар, программалар, құжаттар, таңбашалар; В) Қапшықтар, Себет, Басқару тақтасы, программалар

3. Иерархия дегеніміз не?

А) Аты бар бірқатар байттар тізбегі; Б) Компьютерде белгілі тәртіппен орналасатын қапшықтар; В)Программаны өңдейтін объект

4. Файл.txt кеңейтілуімен сақталған ол.

А. Мәтіндік файл; Б. Командалық файл;

В. Блокнот қолданбасының құжаты;

5. Файл.bmp кеңейтілуімен сақталған ол.

А. Paint графикалық қолданбасының суреті

Б. Командалық файл;

В. Блокнот қолданбасының құжаты;

6.Жаңапапка құру үшін төмендегі қай команданы орындаймыз?

А.Файл-Құру -Папка; Б.Файл-құру-Таңбаша және папка; В.Файл- Ашу-Қапшық

7. Нақты бір файлды көрсететін арнайы белгішелер

А) қапшықтар; Б) таңбашалар; В) жарлықтар

8. Алмасу буфері дегеніміз не?

А) басқа қапшыққа көшіру немесе орын ауыстыру; Б) жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі; В) объектілерді жылжытуда апарып қою әдісі

9. Қандай пернелердің көмегімен объектілерді көшіруге болады?

А) Ctrl+X; Б) Ctrl+C; ) Ctrl +V

10. Қандай пернелердің көмегімен объектілерді қажетті орынға кірістіруге болады?

А) Ctrl+X; Б) Ctrl+C; В) Ctrl +V

11. Қандай пернелердің көмегімен объектілерді қиып алуға болады?

А) Ctrl+X; Б) Ctrl+C; В) Ctrl +V

12. Объектінің атын өзгерту үшін қандай команданы таңдау қажет?

А) Переместить;Б) Переименовать;

13. Жылжыту немесе көшіру операцияларын орындатпауға болатын команда

А) Правка; Б) Отменить ; В) Востановить

14. Қапшық терезесі менюіндегі объектіні жою үшін қандай команда орындау қажет?

А) Файл —- Отправить;Б) Файл —- Изменить

15. Корзинадағы өшірілген құжатты қалпына келтіру үшін.

А.Файл-қалпына келтіру; Б.Файлды тек жоюға ғана болады; В.Файл-Ашу-Қалпына келтіру;

16. Файлды дискетке көшіру үшін, көшірілетін файлды (буманы) белгілеп алып.

А) Файл — Жіберу — Диск 3.5 (А) командасын орындау ; Б) Delete пернесін басу; В) Жанама менюді шақырып, оның Өшіру командасын орындау

17. Дискетті пішімдеу үшін менің компьютерім бумасын ашып.

А) Windows бумасының ішіндегі Format командасын орындау; Б) А: дискісін белгісінде жанама менюді шақырып, оның Форматтау командасын орындау

В) А: дискісінің белгішесінде тышқанды екі рет шерту

18. Пішімдеу кезінде дискінің бұзылған секторлары бар -жоғын тексеру әдісі

А) Тез пішімдеу; Б) Толық пішімдеу; В) Жай пішімдеу

19. Пішімдеу кезінде дискідегінің барлығын өшіру әдісі

А) Тез пішімдеу; Б) Толық пішімдеу; В) Жай пішімдеу

20.Корзинадағының барлығын бірден жою үшін .

А) Del пернесін басу; Б) Корзинаны ашып, Файл — Очистить корзину командасын орындау; В) Дұрыс жауабы жоқ

21. Paint графикалық редакторын қалай іске қосамыз?

А) Қосу-Программалар-Стандартты-Paint; Б) Қосу-Программалар-Paint;

22. Фонның түсін таңдау үшін

А) Қажетті түске тышқанның сол батырмасын басамыз;Б) Қосу-Программалар-Стандартты-Ойындар; В) Қажетті түске тышқанның оң батырмасын басамыз;

23. Paint графикалық редакторында ақырғы қанша әрекетті орындауға болады?

24. Суретті салу мен оны редакторлеу құралы қанша?

25.Қарындаш құралының қызметі қандай?

А) Бұл тұйық контурдың ішін кескін немесе фон түсімен бояйды

Б) ерікті сызықтарды салуға арналған

В) Кез келген сызықты әр түрлі қалыңдықта салуға арналған

1. Блокнот программасын іске қосу үшін қандай әрекеттер орындау керек?

А) Пуск — Все программы —- Блокнот; Б) Пуск—- Все программы — Стандартные —- Блокнот, В) Пуск — Блокнот

2. Блокнот қолданбасында терілген мәтінді сақтау үшін .

А) Файл — Открыть; Б) Файл —- Сохранить как; В) Файл — Создать

3. Файл —- Открыть командасын орындап, .

А) Терліген мәтінді сақтауға болады; Б) құрылған құжатты ашуға болады; В) қаріптің өлшемін өзгертуге болады

4. Калькуляторды іске қосу үшін қандай әрекеттер тізбегін орындайды?

А) Пуск — Все программы —- Калькулятор

Б) Пуск—- Все программы — Стандартные —- Калькулятор; В) Пуск — Калькулятор

5. — батырмасының қызметі

А) индикация өрісінде жарықтанған санды өшіреді; Б) соңғы ендірілген цифрды өшіреді

В) барлық ендірілген ақпараттарды өшіреді

6. — батырмасының қызметі

А) индикация өрісінде жарықтанған санды өшіреді; Б) соңғы ендірілген цифрды өшіреді

В) барлық ендірілген ақпараттарды өшіреді

7. — батырмасының қызметі

А) енгізілген мәндерді бөледі; Б) квадрат түбірді есептейді; В) экрандағы санның кері мәнін есептейді

8. Правка — Копировать командасын орындап .

А) санды алмасу буферінен индикаторға шығаруға болады; Б) берілген сандарды алмасу буферіне орналастырады; В) меңзерді құжаттың қажетті жеріне орналастырады

9. Инженерлік калькуляторды шақыру үшін .

А) Пуск — Все программы —- Калькулятор—-Вид —-Инженерный; Б) Пуск—- Все программы — Стандартные —- Калькулятор-Вид—Инженерный; В) Пуск — Калькулятор — Вид —Инженерный

10. — батырмасының қызметі

А) Статистика терезесіндегі сандардың қосындысын есептейді; Б) Статистика терезесін ашады; В) Сандардың орташа мәнін есептейді

11. Лазерлік ойнатқыш программасын іске қосу үшін қандай әрекеттер орындау қажет?

А) Пуск — Все программы —- Мультимедиа— Лазерный проигрыватель; Б) Пуск—- Все программы — Стандартные —- Мультимедиа — Лазерный проигрыватель

В) Пуск — Лазерный проигрыватель

12. Кішігірім дыбыстық файлдарды дискіге жазуға мүмкіндік беретін программа

А) Мультимедиа; Б) Фонограф; В) Проигрыватель

13. Фонограф программасын іске қосу үшін.

А) Пуск — Все программы —- Мультимедиа— Фонограф; Б) Пуск—- Все программы — Стандартные —- Мультимедиа — Фонограф

В) Пуск — Фонограф

14. Фонограф программасында жазудың максималды ұзақтығы

А) 120секунд; Б) 80 секунд; В) 60 секунд

15. Жазылғанды тыңдау үшін .

А) Запись батырмасын шерту; Б) Переход в начало батырмасын шерту; В) Стоп батырмасын шерту

16. Фонограф программасы өз файлдарына қандай кеңейтілуін меншіктейді?

А) wav Б) mp3 B) mid

17. Әмбебап ойнатқышты іске қосу үшін .

А) Пуск — Все программы —- Мультимедиа— Универсальный проигрыватель; Б) Пуск—- Все программы — Стандартные —- Мультимедиа — Универсальный проигрыватель; В) Пуск — Универсальный проигрыватель

18. Программаларды орнату файлдары

А) Setup.exe және Install.exe; Б) Ok және Cancel; В) Дұрыс жауабы жоқ

19. — батырмасының қызметі

А) Тоқтату (Стоп) Б) Алға айналдыру В) Ойнату

20. — батырмасының қызметі

А) Тоқтату (Стоп) Б) Жазу (Запись)

21. Әр түрлі ресурстарды бірігіп пайдалану үшін бір -бірімен жалғастырылған компьютерлер тобы

А) Жалпы желі; Б) Компьютерлік желі; В) Жергілікті желі

22. Компьютерлік сынып басқа мектептің компьютерлік сыныбымен байланысқан болса, онда желіге қосылған барлық компьютерлерді көру үшін қандай белгішені пайдалану керек?

А) Сетевое окружение Б) Мой компьютер

23. Шағын жергілікті желілерде қандай деңгейде қатынау қолданылады?

А) Қор деңгейі Б) Пйдаланушы деңгейі

В) Диск деңгейінде

24. Желілік принтерге қосылу үшін.

А) Пуск -Настройка-Принтеры-Установка принтера — шебер нұсқауын орындау; Б) Пуск — Настройка—-Принтеры; В) Пуск— Настройка——Усттановка принтера

25. Жалпы желіге қашықтықтағы компьютерлер немесе жергілікті желілер біріктірілсе онда мұндай құрылымды қалай атайды?